Co warto wiedzieć o spektrum autyzmu? Odpowiedzi na to pytanie wolontariusze Stowarzyszenia CREO i nie tylko szukali podczas kolejnych warsztatów przygotowanych specjalnie z myślą o nich.

Był to czas, który uświadomił nam, jak obszernym tematem jest spektrum autyzmu.

Szkolenie dla wolontariuszy odbyło się jak zwykle w siedzibie Stowarzyszenia CREO. Poprowadziła je dla nas Anna Janiak z Fundacji Fiona wespół z Jerzym Janiakiem, wolontariuszem pracującym w Fundacji. Myślę, że dla każdego z nas był to czas otwarcia oczu. Mogliśmy trochę bardziej zrozumieć świat Autystów, który zresztą bywa bardzo różnym światem – wszak to spektrum.

Potrzeba wiedzy

Czytałem ostatnio książkę Jacka Hołuba pt. „Wszystko mam bardziej. Życie w spektrum autyzmu”. To zbiór reportaży, w których autor oddaje głos przede wszystkim osobom w spektrum autyzmu i ich bliskim. Bohaterowie opowiadają o swoim życiu, o codzienności i jej przeżywaniu. Nie ukrywam, że wziąłem się za te lekturę po to, by trochę przygotować się do szkolenia z Anną Janiak. Warsztaty dla wolontariuszy były więc dla mnie okazją do skonfrontowania wiedzy, którą miałem już po lekturze, i do pogłębienia tej wiedzy – o kolejne, bardzo praktyczne treści. Wokół spektrum autyzmu powstało wiele stereotypów, często bardzo krzywdzących. Dlatego udział w jakichkolwiek szkoleniach, warsztatach, sympozjach itd. dotyczących tego tematu jest bardzo ważne – bo zyskujemy konkretną wiedzę, a przestajemy bazować na stereotypach. Co dla mnie było najważniejsza lekcją – i z lektury książki Jacka Hołuba, i ze spotkania z Anną Janiak? Jedno słowo: autentyczność.

Jesteśmy różni

Możemy sobie zadawać pytania o to, jak zachowywać się wobec osób w spektrum autyzmu, jak wyjść ku ich potrzebom itd. Ale żadne z tych pytań nie będzie miało sensu, jeśli naszym punktem wyjścia nie będzie autentyczność. Bo właśnie z tym chciała nas przede wszystkim zostawić prezeska Fundacji Fiona – że wobec osób w spektrum autyzmu (jak i wobec każdego innego człowieka) mamy przede wszystkim być autentyczni, mamy być sobą. Nie mamy udawać kogoś, kim nie jesteśmy. Nie musimy wszystkiego wiedzieć o spektrum, zawsze możemy zapytać. Ale mamy być autentyczni. Jesteśmy jako ludzie różni – ale nie jesteśmy ani gorsi, ani lepsi. Po prostu różni. Anna Janiak opowiadała nam o tej różnorodności i o odmiennych potrzebach, które możemy mieć. Sypała przy tym, jak z rękawa, przykładami – co było dla nas chyba najbardziej wartościowe. Bo dzięki temu mogliśmy tak w pełni zrozumieć, że to rzeczywiście spektrum – więc nie jest tak, że każdy Autysta zachowuje się tak samo. Każdy jest inny. Tak samo jak ludzie neurotypowi nie są identyczni – też każdy jest inny. Wszyscy więc, jako ludzie, jesteśmy różni. Cieszy mnie ta różnorodność, bo dzięki temu na świecie nie jest nudno!

Kot to kot

Warto mieć trochę konkretnej wiedzy o spektrum autyzmu – żeby wiedzieć, jak może zachowywać się osoba będąca w spektrum. Przydać może się nam choćby wiedza o przeciążeniu i o jego skutkach – o meltdownie (wybuchu), shutdownie (odcięciu) i burnoucie (wypaleniu). Dużo dały nam filmiki, dzięki którym mogliśmy zobaczyć jak wymienione przed momentem przeze mnie zjawiska wyglądają. I nie chodzi o to, żeby zobaczyć filmiki i potem współczuć takim osobom. Nie, chodzi o to, by dzięki wiedzy lepiej je zrozumieć. Bo zrozumienie drugiego człowieka to klucz do porozumienia się z nim. Na jednym ze slajdów Anny Janiak było zdjęcie kota z podpisem: „Kot to kot, a nie zepsuty pies”. To zdanie dużo mówi nam o tym, jak powinniśmy podchodzić do spektrum autyzmu. Na własny użytek trochę je sobie przeformułowałem: „Autysta to autysta, a nie zepsuta osoba neurotypowa”. Przymiotnik zepsuty może nie brzmi tu dobrze – ale myślę, że pomaga zrozumieć sens tego, jak powinniśmy podchodzić do spektrum autyzmu. Anna Janiak z Fundacji Fiona opowiadała nam o spektrum przez cztery godziny (no, czasem i my dzieliliśmy się swoimi przemyśleniami czy doświadczeniami – były wśród nas m.in. mamy dzieci w spektrum autyzmu – ich refleksje były bardzo wartościowe). Ale te cztery godziny nie wyczerpały tematu – wiemy, że jeszcze wiele o spektrum autyzmu, neuroróżnorodności, o funkcjonowaniu ludzi w ogóle w społeczeństwie można powiedzieć. Czekamy więc na drugą część warsztatów!

Co dalej?

Tymczasem w najbliższym czasie Poznańskie Centrum Wolontariatu zaprasza do siedziby Stowarzyszenia CREO na kolejne warsztaty dla wolontariuszy. Najbliższe już 30 lipca – Nina Woderska i Martyna Badura poprowadzą zajęcia pt. „Zrozumieć starość. Klucz do efektywnej współpracy z seniorami”. Wysyp warsztatów na różne tematy czeka na wolontariuszy w sierpniu. Wśród podejmowanych zagadnień będą prawne aspekty wolontariatu, wolontariat humanitarny, bycie liderem, wartości wolontariackie i social media bez tajemnic. Szczegóły i zapisy na stronie internetowej Poznańskiego Centrum Wolontariatu. Zapraszamy!

Autor: Hubert Piechocki

------

Artykuł został przygotowany w ramach projektu „MOC wolontariatu w CREO 2023-2026”, sfinansowanego przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków „Korpusu Solidarności – Programu Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Systematycznego na lata 2018-2030”